Reisverslag Burkina Faso 2018

Reisverslag Burkina Faso 9 februari  2018 – 23 februari 2018

Op vrijdag 9 februari  vertrok ik naar Brussel met de trein om daar vlakbij het vliegveld Zaventem de nacht door te brengen. De volgende morgen 10 februari was ik bijtijds op het vliegveld. Na de aanslag  van bijna twee jaar geleden zijn de veiligheidsmaatregelen enorm verscherpt: betonblokken langs de weg; ingang aan de achterkant van de hal; lange wachttijden bij de incheckbalie. Maar na een voorspoedige vlucht landde ik om 16.00 uur in Ouagadougou, waar ik opgehaald werd door onze counterpart in Burkina Faso Lenie en haar partner Yessa. Binnen een half uur arriveerden we bij hun huis waar we hartelijk begroet werden door de  honden, de poezen en de kippen. Na een lokaal biertje op het terras samen met Lilly, een Belgische vriendin die ook diverse projecten steunt in Burkina Faso, het uitpakken van de koffer en overhandigen van de meegebrachte spullen, en na een heerlijk diner was het: naar bed. Want Lenie had – evenals twee jaar geleden – een strak programma opgezet. Stichting Pequenita heeft inmiddels acht projecten gehonoreerd in Burkina Faso in diverse regio’s en we zouden ze alle acht bezoeken. En Habsou uit Niger zou naar Ouagadougou komen om de voortgang van de lopende Nigerijnse projecten te bespreken.

 

Zondag 11 februari gingen wij een verdrietig bezoek afleggen. Twee jaar geleden was ik in de wijk “Bonheur Ville” enthousiast ontvangen door Cristel, de “présidente” van de gemotiveerde vrouwengroep “Nong Tabaa”, die 60 leden telde. Wij hadden daar de grondstoffen betaald voor de pagnes die op diverse erven in de wijk geweven werden. Cristel, begin veertig, was echter kort na mijn bezoek totaal onverwachts overleden (op het terrein van de vrouwenorganisatie) een echtgenoot en twee kinderen in de tienerleeftijd achterlatend. De vrouwengroep was helemaal van slag. Lenie en ik brachten een condoleancebezoek aan Charles en de kinderen. Zij krabbelen langzaam op uit een diep dal, evenals de vijf (potentiële) bestuursleden. De activiteiten worden binnenkort weer gestart. Hopelijk heeft mijn bezoek hun het laatste zetje gegeven.

Maandag 12 februari  ben ik met Yessa naar Kongoussi 80 km verderop gereden om Boukary Kinda te ontmoeten. Hij wachtte ons samen met Rafael op. Boukary stapte bij ons in de auto; wij volgden Rafael op zijn bromfiets over hobbelige weggetjes naar Koumbango.

Langs en in de ‘barrage’ werd er gewassen, gevist, gejaagd. In het centrum van het dorp wachtten de vrouwen ons op onder een boom. De vrouwen zaten in de hete zon, wij in de schaduw. Boukary  prees de goede samenwerking tussen “Aprodes” en “Pequenita”. In het gesprek met de vrouwen heb ik het belang van het openen van een eigen bankrekening benadrukt.  Zij willen dat zelf ook zo snel mogelijk. Als dank voor de steun van Pequenita bij een dreigende hongersnood door de aanhoudende droogte, kreeg ik een haan mee naar huis! In Loulouka, het dorp van Boukary zelf, hebben we eerst een bezoek aan de “bedden” van de vrouwen gebracht. Alles zag er fris en groen uit dankzij het ingenieuze bevloeiingssysteem vanuit “Lac de Bam”: tomaten, sperziebonen, kool, uien. Met een ondergronds kanaal en met een pomp worden elke drie dagen de veldjes bevloeid! Probleem is, dat door de toenemende droogte het waterpeil in dit meer zakt. Vrouwen (van 45 naar ruim 60 uitgebreid!) hebben allemaal een perceel van 7,5 bij 50 meter. Zij hebben de groenten voor eigen verbruik en voor de markt. Er zijn vrouwen die geen veldje hebben, maar die groenten inkopen en vervolgens op de markt verkopen.  Aan het eind van het bezoek werden we getrakteerd op een wervelende show van dans en zang uitgevoerd door de jonge mannen van het dorp. Op de terugweg kregen we pech met de auto. Bij het openen van de achterklep vluchtte “mijn” haan. Na verwoede pogingen samen met toegestroomde dorpelingen is de haan gevangen. Yessa had intussen niets in de gaten, omdat hij de kokende motor met jerrycans water moest afkoelen. Na dit oponthoud verliep de terugreis vlot. De haan werd in het kippenhok gezet, waar hij na wat commotie aardig integreerde!

Dinsdag 13 februari heb ik met Lilly een bezoek gebracht aan een school met een afdeling voor dove leerlingen. De tienermeisjes waren aan het weven; de  jongens timmerden. Een paar hadden straf en moesten op hun knieën zitten. Bij Leonard, een ex-poliopatiënt die een eigen atelier runt waar hij tassen maakt met een paar collega’s, heb ik mijn bestelling van vier tassen opgehaald.

Woensdag 14 februari kwamen wij na 370 km. in vijf uur rijden in Bobo Dioulasso aan over een gedeeltelijk prima – door de  EU gefinancierde – weg. We hebben de familie van Yessa begroet.

Donderdag 15 februari.  Lenie had een uitnodiging voor de Open Dag van het Doveninstituut gekregen. Lilly en ik vergezelden haar. De publieke tribune was vol met hoogwaardigheidsbekleders, maar vooral met leerlingen en hun familie. De spetterende optredens van de leerlingen met zang en dans wisselden elkaar af. Leerlingen toonden ons daarna de lokalen, de bibliotheek, het restaurant. Om 11.15 uur haalde Yessa ons op om naar de Marktvrouwen “Asuma” te gaan, voor wie wij in het verleden de marktkramen gefinancierd hadden. De groep telt 17 leden. De koopwaar bestaat uit: vis, zeep, granen, hout, soumbala, kookpotten.

Zij waren iets pessimistischer dan twee jaar geleden, mede veroorzaakt door de moeilijke bereikbaarheid van Mali, waardoor de toevoer van vis stagneert. Het marktbezoek, mopperden zij,  is sowieso teruggelopen.  Maar ze gaan dapper door. Hun wens is de aanschaf van een graanmolen voor gemeenschappelijk gebruik. Op de bankrekening wordt geregeld een (zeer klein) bedrag bijgeschreven.

We hebben net als vorige keer gegeten in park Siwaya. Tijdens het eten zijn mijn schoenen grondig schoongemaakt. Ze waren zo goed geboend, dat het ruim een dag duurde voordat ze weer droog waren!

’s Avonds zijn we naar Marcelline en haar twee dochters Sabine en Jocelyne gegaan. Pequenita heeft hier twee jaar geleden met behulp van de HVO in Heerhugowaard een kiosk voor de drie vrouwen bekostigd. Zodat zij op het terrein van de parochie hun koopwaar kunnen uitstallen. De kiosk draait redelijk. De dochters hebben diverse cursussen gevolgd om weer nieuwe producten te maken. Marcelline hoopt dat haar dochters met behulp van dit project zelfstandig kunnen functioneren.

Vrijdag 16 februari  vertrekken we – na een afscheidsbezoekje aan Yessa’s familie – over een mooie route naar Dano, vlakbij Guéguéré. We melden ons net als twee jaar geleden bij de “Auberge de Dano”. Na een lunch: pasta met (taaie) kip, saus en natuurlijk het lokale bier rusten we even uit in de leuke kamers, alvorens Lenie, Lilly  en ik een wandeling door het stadje maken en de zeer moderne open kerk op een heuvel met prachtig uitzicht over het dal bezoeken. In het “Musée de Femmes” hebben we een traditioneel huis van de Dagara bezocht. ’s  Avonds komt Lucas Dabire, de burgemeester van Guéguéré ons begroeten en het programma voor de volgende dag bespreken. Hij vertelt dat de vrouwen in Guéguéré zeer enthousiast zijn over ons  bezoek en dat het goed gaat met de soumbalaproductie. Lucas neemt ons mee naar een tentje buiten de stad waar we (met de hand) overheerlijke vis, kip en salade eten. Daarna hebben we nog op het terras van een discotheek – gebouwd door  een gouddelver – gezeten. Supermodern met flitsende verlichting! Ik kon alleen geen toilet binnen vinden, dwz. er was wel een ruimte maar geen gat in de grond.

Zaterdag 17 februari vertrekken we na het ontbijt naar Guéguéré  een half uurtje rijden van Dano. Bij het gemeentehuis maakten we onze opwachting bij Lucas. Hij is bezig een trouwerij te voltrekken. Daarna vertelt hij ons op zijn kamer dat Guéguéré 37 dorpen telt, 74 raadsleden (waarvan 9 vrouwen) , 2 partijen. De markt vlakbij het gemeentehuis is om de zes dagen, maar elke dag is er wel markt in een ander dorp.  Na zijn inleiding vertrekken we richting het erf van de voorzitter Paota Some van de vrouwengroep. We worden door de vrouwen al zingend en dansend opgewacht. Tot grote verrassing met een bord waarop stond: “Association Alida”, genoemd naar mijn moeder.

 

We liepen naar het centrale punt in het dorp, waar al de vrouwen verzameld waren. Zij vertelden ons over het succesvolle project van soumbala. Met steun van Pequenita hadden zij een grote voorraad  néré gekocht. Zij hebben een (voor ons) ingewikkeld systeem van microkrediet opgezet, maar zij zijn tevreden met het resultaat. Zij hebben een spaarrekening geopend. 30 vrouwen zijn lid van “Association Alida”.

 

Op het erf was ook de brombakfiets neergezet, die Pequenita  na mijn bezoek in 2016 betaald heeft om het vervoer naar diverse markten te vergemakkelijken. De vrouwen zijn tevreden met hoe alles nu gaat. Twee wensen hebben zij: een schuur om de zakken néré op te slaan, die nu in het hutje staan van de voorzitter, waardoor er weinig slaapruimte overblijft. En een graanmolen om het productieproces te versnellen. Na diverse speeches van Lucas, de dorpschef, de dorpsoudste en de présidente, gezangen, dansen, drinken van lauw bier, overhandigen van cadeaus hebben wij  een heerlijk bord rijst met kip en soumbala gegeten.

Om 14.00 uur vertrokken we uit het dorp en vervolgens vanuit Dano naar Sabou, halverwege Ouagadougou. Lenie had een slaapplaats in de Auberge geregeld. De coördinator van het centrum voor gehandicapten aldaar wachtte ons op. Na een lokaal biertje werd ons een heerlijke spaghetti met kip voorgeschoteld.

Zondag 18 februari  Om 8 uur hebben we ontbeten in het centrum. Lilly en ik hebben een wandeling langs het meer gemaakt, die vol ligt met krokodillen. Daarna een kort bezoekje aan Alassane in het winkeltje waar mooie bronzen beeldjes, sieraden, mandjes en andere producten verkocht worden, gemaakt door gehandicapten. Op de weg naar Ouagadougou hebben we nog twee stops gemaakt: de eerste om een kleuterschool in aanbouw van een Noorse architect te bezoeken, waar Lilly bemoeienis mee heeft. De tweede stop was bij een centrum van 30 weeskinderen, waar Lenie ook haar steentje aan bijdraagt. De kinderen wonen er, gaan er naar school, werken in een naaiatelier of in een werkplaats. Zij hebben de “luxe” van een waterpomp op het terrein. Kinderen uit het naburige dorp mogen er ook water halen. Aan het eind van de middag arriveerden we in Ouagadougou.

Maandag 19 februari zijn Lenie, Lilly en ik naar het zwembad gegaan. Daar hebben we een pittig uurtje gezwommen met coach Michel. Daarna hebben we een bezoek gebracht aan “Femmes et Espoirs” op het erf van de voorzitter. De vrouwen maken nu vooral sap van verse vruchten. Zij willen hun verkoop met meerdere producten gaan uitbreiden.  Daartoe hebben zij hun wensen bij ons op tafel gelegd: aanschaf van een vriezer; een koelinstallatie en een verkooppunt in het centrum.

Na een bezoek aan een kunstmarkt met diverse artikelen, zoals kettingen, lappen stof, mandjes, zijn we snel naar huis gereden in afwachting van Habsou, die met de bus vanuit Niger zou komen. Om 17 uur kwam het telefoontje dat ze op het busstation ons opwachtte met een collega. Na enig zoeken vonden Pierre, de chauffeur en ik de juiste plek.  Zij had als cadeau een fles kamelenmelk meegenomen, afkomstig van haar inmiddels redelijk grote kamelenkudde.  Na een heerlijk diner sliepen Habsou en haar vriendin bij mij op de kamer, prima te doen ware het niet dat de elektra uitviel, evenals het water en dat de dames ondanks hun lange, vermoeiende busreis nog lang niet uitgepraat waren! Het werd een hete nacht.

Dinsdag 20 februari Na het ontbijt heb ik met Habsou eerst de lopende projecten besproken. De graanbank en de waterput beschouwt zij als de meest succesvolle, omdat het gehele dorp Goroubi ervan profiteert. De geitenkudde blijft op peil; af en toe wordt er eentje geslacht of verkocht, maar de geboorten van nieuwe geitjes zorgt voor aanwas. De microkredieten die wij in Niamey mogelijk hebben gemaakt worden – via hun systeem van terugbetalen en weer uitkeren – al jarenlang “hergebruikt”. Het enige project dat als mislukt beschouwd kan worden, is het landbouwproject in Agadez, door de situatie aldaar. Wij hebben vijf nieuwe initiatieven besproken: graanmolen, zonnepanelen, melkgeiten, uitbreiding graanbank.

 

Pierre heeft ons naar het project van de “Femmes Handicapées” gebracht. Agnès, een sociologe heeft een centrum voor gehandicapte vrouwen opgezet, waar biologische sappen, jams, knoflookpoeder, moringapoeder, gedroogde mango etc. etc. geproduceerd worden. De vrouwen zijn enthousiast en leergierig. Alles zag er kraakschoon uit, zowel de apparaten, de ruimten, als ook de uniformen van de dames.  Habsou en haar vriendin genoten ook van dit bezoek.

Vervolgens zijn we door Pierre gebracht naar “Tin Hinan” de zusterorganisatie van “Tin Hinan” in Niamey. Daar, aan de andere kant van Ouagadougou, werden we hartelijk verwelkomd door de présidente Saoudata, een goede vriendin van Habsou. Door familieomstandigheden leidt deze organisatie niet zo’n florissant bestaan als Habsou’s organisatie, maar het was boeiend om de grondlegger van de Toeareg-vrouwenorganisatie te ontmoeten.

Ik heb de dames daar achtergelaten, want zij hadden genoeg bij te praten. Toen zij ’s avonds weer terugkwamen, gingen zij vrijwel meteen door naar het busstation. Beiden hadden een bericht gekregen over een overleden familielid, dus zij wilden naar huis.

 

 

Woensdag  22 februari vanmorgen nog een keer naar het zwembad gegaan. Daarna Lenie vergezeld naar haar kantoor, op loopafstand van huis. De nieuwe projecten op een rijtje gezet in volgorde van  prioriteit.  Op de terugweg langs een winkeltje om nog wat laatste kettingen e.d. te kopen.

Concluderend constateer ik – evenals twee jaar geleden – dat met de door Pequenita gefinancierde projecten vele honderden vrouwen in Burkina Faso (als ook in Niger) een flinke stap voorwaarts gezet hebben in hun economische onafhankelijkheid. Ik ben onder de indruk van de dadendrang, de motivatie en het enthousiasme met als doelstelling economisch en sociaal vooruit te komen. Voor hen is het stimulerend dat mensen die ver weg wonen geïnteresseerd zijn in hun situatie. Uiteraard had het zonder de deskundige ondersteuning van Le Tisserin, de initiatieven van de burgemeester Lucas Dabire en van Boukary Kinda niet tot zulke goede resultaten geleid. En bovenal door onze counterpart Lenie Hoegen Dijkhof die als een spin in het web zit bij alle projecten.  Het was ook  goed dat onze contactfiguur uit Niger, Habsou Aboubacar, naar Ouagadougou is gekomen om haar projecten te bespreken. Het is voor Habsou  gemakkelijker om te reizen vanuit Niger naar het buurland, dan het voor mij is om naar Niger (met een negatief reisadvies en code rood) te reizen.

Het werkbezoek heeft inmiddels tot drie nieuwe gehonoreerde projecten geleid. Waarover meer in de eerstvolgende nieuwsbrief.

Trudie Betlem, september 2018